W dniach 5-11 września 2017 na Stacji Hydrobiologicznej Instytutu Nenckiego w Mikołajkach odbyły się warsztaty entomologiczne „Świat owadów wokół nas”. Głównym celem warsztatów była popularyzacja różnych aspektów entomologii, nowoczesnych metod badań behawioralnych oraz zasad zrównoważonego rozwoju. Warsztaty wpisały się również w obchody stulecia Instytutu Nenckiego. 

Warsztaty zostały zorganizowane wspólnie przez Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN (zwłaszcza Pracownię Etologii i Stację Hydrobiologiczną w Mikolajkach), Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (Sekcja Entomologiczna Studenckiego Koła Naukowego Biologów i Wydział Biologii i Biotechnologii), Stowarzyszenie Centrum Promocji Ekorozwoju (Poznań), firmę Noldus Information Technology (Holandia), wiodącego twórcę profesjonalnego oprogramowania i aparatury do badań behawioralnych, oraz Polskie Towarzystwo Etologiczne. Podczas organizacji warsztatów rolę partnerów odegrało również wiele innych instytucji: Studenckie Koło Naukowe „Apis” z Wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, Stacja Badawcza Instytutu Parazytologii PAN w Kosewie Górnym, Śląski Oddział Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Fundacja Nasza Ziemia, Mazurski Park Krajobrazowy, Nadleśnictwo Maskulińskie,  Ogrody Markiewicz (ogrody pokazowe i motylarnia) w Marcinkowie oraz firma AdMedia – Projektowanie Graficzne Olga Szyperska. Finansowy lub/i rzeczowy wkład w organizację Warsztatów został również wniesiony przez licznych innych polskich i zagranicznych darczyńców: towarzystwo naukowe Gesellschaft deutschsprachiger Odonatologen (GdO), portal edukacyjny Media Nauka, sklepy internetowe Eksperymentuj.pl, Przyrodnicze.pl i tropicalinsects.com, sklep zoologiczny ZooFaktor, sklep entomologiczny Paradox Company (Kraków), Pracownia Stolarska Majkowski (Kraków), Spółdzielnia Handlowo-Produkcyjna w Mikołajkach, usługi kserograficzne Ksero-ochota.pl (Warszawa), firma Dilmah dostarczająca herbatę, oraz firma Gustaw s.c. Halina Góralska Karol Góralski, producent wody mineralnej „Staropolska”.

W skład Komitetu Organizacyjnego warsztatów weszli mgr Adam Tarkowski z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (pełniący funkcję głównego koordynatora), mgr Beata Symonowicz i prof. dr hab. Ewa J. Godzińska z Pracowni Etologii Instytutu Nenckiego (pełniące, odpowiednio, funkcje koordynatora do spraw merytorycznych i programowych oraz opiekuna naukowego), oraz trzy osoby odpowiedzialne za kontakty z potencjalnymi sponsorami: mgr Maciej Nielubowicz (Warszawa), mgr Katarzyna Frankowska (wolontariuszka w Stowarzyszeniu Centrum Promocji Ekorozwoju w Poznaniu) i mgr Martyna Zwoińska (Uniwersytet w Uppsali, Szwecja). Patronat honorowy nad warsztatami objęli Piotr Jakubowski, Burmistrz Miasta Mikołajki, oraz prof. dr hab. Kazimierz Trębacz, Dziekan Wydziału Biologii i Biotechnology Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Patronat medialny nad warsztatami objęły dwie stacje radiowe, Polskie Radio Lublin i Akademickie Radio Kampus z Warszawy.

W skład kadry warsztatów weszli entomolodzy i entuzjaści fotografii owadów z całej Polski (Będzin: mgr Aneta Kulis, Białystok: dr Tomasz Włodarczyk, Lublin: mgr Adam Tarkowski; Marcinkowo koło Mrągowa: mgr Magdalena Markiewicz, Ostróda: inż. Zbigniew Salwin, Poznań: mgr Agnieszka Błasiak, Wrocław: mgr Paweł Migdał i Warszawa: dr hab. Marek W. Kozłowski, prof. SGGW, mgr Maciej Nielubowicz, prof. dr hab. Jerzy R. Woyke oraz pięcioro członków zespołu badawczego Pracowni Etologii Instytutu Nenckiego: prof. dr hab. Ewa J. Godzińska, mgr Stefan Hornostaj, dr Julita Korczyńska, mgr Paweł J. Mazurkiewicz i mgr Beata Symonowicz). Dwóch sławnych entomologów ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, światowej sławy znawca pszczół prof. dr hab. Jerzy R. Woyke i dr hab. Marek W. Kozłowski, prof. SGGW, znany ze swoich osiągnięć w sztuce filmowania owadów i ich zachowań, uczestniczyli w warsztatach jako goście honorowi. Podczas warsztatów profesor Woyke obchodził swoje 92 urodziny.

Uczestnicy warsztatów również przybyli na nie z całej Polski (Kraków, Kosewo Górne k. Mrągowa, Łódź, Poznań, Słupsk, Warszawa i Wrocław). W sumie w warsztatach jako uczestnicy lub/i członkowie kadry wzięły udział 32 osoby, jeśli wliczyć w to również dr Tomasza Janeckiego, kierownika Stacji Hydrobiologicznej Instytutu Nenckiego w Mikołajkach i znanego badacza obszarów polarnych, który wygłosił podczas nich wykład „Zimniej już nie można... Życie w najzimniejszych wodach świata. Antarktyka”, Alberta Willemsena, opiekuna klienta w firmie Noldus Information Technology (Holandia), który uczestniczył w warsztatach za pośrednictwem wideokonferencji, oraz mgr Jakuba Kotnarowskiego (Stowarzyszenie Centrum Promocji Ekorozwoju, Poznań), który był współautorem jednego z wykładów zamykających warsztaty.

Warsztaty rozpoczęły się 5 września 2017 w godzinach popołudniowych. Wstępna część warsztatów, „Wieczór z Owadami”, była otwarta dla szerokiej publiczności. Dwa wykłady inaugurujące warsztaty wygłosili prof. dr hab. Ewa J. Godzińska z Instytutu Nenckiego („Sto lat Instytutu Nenckiego: odkrywanie tajników świata owadów”) i dr Tomasz Włodarczyk z Uniwersytetu w Białymstoku („Owady wśród nas!”). Podczas tego wieczoru miało również miejsce otwarcie dwóch wystaw makrofotografii owadów (mgr Maciej Nielubowicz „Mikrokosmos mrówek₃” i inż. Zbigniew Salwin „W moim obiektywie”), które następnie można było oglądać podczas całych warszatów. Więcej informacji o Wieczorze z Owadami można znaleźć w oddzielnej notce. 

Podczas warsztatów uczestnicy wysłuchali w sumie 14 wykładów poświęconych różnym aspektom entomologii. Wykłady wygłoszone przez gości honorowych były zatytułowane „Postępowanie z pszczołą olbrzymią Apis dorsata oraz jej zachowanie w Nepalu” (prof. dr hab. Jerzy R. Woyke) i „Owady na ruchomych klatkach: aktorzy i naturszczycy” (dr hab. Marek W. Kozłowski, prof. SGGW). Uczestnicy warsztatów poznali również klasyczne i współczesne osiągnięcia naukowe entomologów z Instytutu Nenckiego, łącznie z badaniami zachowania i ekologii larw chruścika (Molanna angustata) prowadzonymi na Stacji Hydrobiologicznej Instytutu Nenckiego w Mikołajkach przez sławnego polskiego biologa Jana Bohdana Dembowskiego i jego współpracowników: Andrzeja Grębeckiego, Leszka Kuźnickiego, Włodzimierza Kinastowskiego i Raszę Szlep. Informacje o osiągnięciach naukowych entomologów z Instytutu Nenckiego zostały przedstawione przede wszystkim w trzech wykładach prof. Ewy J. Godzińskiej, łącznie z  wykładem zamykającym warsztaty zatytułowanym „Dlaczego warto badać owady” przygotowanym razem z mgr Stefanem Hornostajem. Dr Julita Korczyńska również przedstawiła wyniki swoich badań wykonanych wspólnie z holenderskim entomologiem dr Abrahamem Mabelisem poświęconych wpływowi gospodarki rolnej na bioróżnorodność mrówek w ekosystemach leśnych. Pozostałe wykłady poruszały takie tematy jak metody zbioru i obserwacji owadów w terenie, biologia, taksonomia i etologia mrówek, bioróżnorodność motyli dziennych i ważek, makrofotografia owadów, ochrona owadów i ich siedlisk oraz zasady zrównoważonego rozwoju.  

Uczestnicy warsztatów wzięli też udział w licznych zajęciach terenowych i laboratoryjnych poświęconych szerokiemu zakresowi zagadnień takich jak zbiór, klasyfikacja i preparowanie owadów (łącznie ze zbiorem dokonywanym nocą), rozpoznawanie pospolitych taksonów owadów, makrofotografia owadów i filmowanie ich zachowań, główne czynniki zagrażające pszczole miodnej w jej środowisku i entomofauna Mikołajek. Zostali też poinstruowani jak używać najnowszą wersję programu do analizy zachowań i nagrań behawioralnych, „The Observer XT” (Noldus Information Technology) podczas zajęć poprowadzonych przez mgr Pawła J. Mazurkiewicza z Instytutu Nenckiego i Alberta Willemsena z firmy Noldus Information Technology, który uczestniczył w warsztatach za pośrednictwem wideokonferencji.

Podczas konkursu fotograficznego mającego miejsce podczas warsztatów przyznano w sumie siedem nagród, trzy w kategorii „Owad” (Viki Sabela, Filip Turza i Żaneta Steiner-Bogdaszewska), trzy w kategorii „Wydarzenie” (Julita Korczyńska, Arkadiusz Chudzik i Łukasz Mioduszewski) i jedną w kategorii „Najlepsze zdjęcie” (Viki Sabela). Uczestnicy warsztatów zwiedzili również fermę jeleniowatych na Stacji Badawczej Instytutu Parazytologii PAN w Kosewie Górnym i odbyli krótką wycieczkę terenową na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Brali też udział w grach planszowych, wieczornych spotkaniach przy ognisku oraz zajęciach taneczno-ruchowych prowadzonych każdego ranka przez Beatę Symonowicz. 

Więcej informacji o warsztatach można znaleźć lub będzie można znaleźć wkrótce na głównej stronie internetowej warsztatów (https://entomologiaumcs.wixsite.com/warsztaty), na stronach internetowych Stacji Hydrobiologicznej Mikołajki Instytutu Nenckiego PAN (https://mikolajki.nencki.gov.pl/?p=2578) i firmy Noldus Information Technology (http://www.noldus.com/event/warsztaty-entomologiczne-workshop-2017), a także w serwisie Facebook na stronach warsztatów, Stacji Hydrobiologicznej Mikołajki Instytutu Nenckiego PAN i Polskiego Towarzystwa Etologicznego.